Polonia Litwie. Informacje o Polakach na Litwie. Rozmieszczenie geograficzne, organizacje polonijne, media polskie

Polonia litewska – informacje

Polacy na Litwie to społeczność ok. 235-300 tysięcy osób. Polacy są najliczniejszą mniejszością narodową na Litwie, gdzie stanowią ok. 6,7% ludności tego kraju. Mieszkają głównie w Wilnie i w zwartym osadnictwie w gminach wileńskiej, solecznickiej, święciańskiej i trockiej (w rejonach solecznickim i wileńskim stanowią większość lokalną). Zamieszkują też w rozproszeniu resztę kraju, w przeszłości na Kowieńszczyźnie stanowili większość lokalną.

Głównym skupiskiem Polaków na Litwie jest okręg wileński, gdzie Polacy stanowią 26,11%. W samym Wilnie mieszka 101.526 osób (ok. 20%) narodowości polskiej. Najwięcej procentowo Polaków mieszka w gminie gminie rejonowej Soleczniki (80% ludności), w tym najwięcej w starostwach Ejszyszki i Miedniki (odpowiednio 93,5% i 93,2% ludności), gminie rejonowej Wilno (63,5% ludności), w gminie Troki (33,2% ludności) i gminie Święciany (28%). Polacy zamieszkują także gminę rejonową Elektreny (ok. 7,5%), a także w rozproszeniu w okręgu kowieńskim. Zamieszkują ściśle, choć w niewielkiej ilości też okręg olicki (2,2%) oraz okręg uciański (ok. 5%).

Polskie szkoły istnieją w rejonach solecznickim, wileńskim, święciańskim, trockim i orańskim. W 2007 roku uruchomiono polskojęzyczną filię Uniwersytetu w Białymstoku w Wilnie.

W okręgu wileńskim msze św. i nabożeństwa są odprawiane w języku polskim w większości kościołów wileńskich, rejonu solecznickiego, trockiego oraz po części święciańskiego i szyrwinckiego. Msze polskie są odprawiane w okręgu kowieńskim w Wędziagole oraz Kownie w kościele pw. Krzyża Świętego, a w okręgu uciańskim m.in. w Turmoncie i Wisagini. W okręgu olickim tylko w Druskiennikach.

Polonijne media na Litwie

W okresie międzywojennym Polacy wydawali na Litwie Chatę Rodzinną i Dzień Kowieński. Obecnie w Wilnie znajdują się redakcje takich gazet jak: Nasz Czas, Kurier Wileński, Tygodnik Wileńszczyzny czy Magazyn Wileński oraz katolickie „Spotkania”, które wydawane są w języku polskim. Swoją siedzibę w Wilnie ma również Radio Znad Wilii, które swoje codzienne audycje nadaje w języku polskim.

Od 2007 roku w Wilnie działa Polskie Centrum Prasowe i Konferencyjne – wydawca jedynego na Litwie niezależnego serwisu informacyjnego w języku polskim INFOPOL.LT, na którym działa forum polskojęzyczne. Od 2002 roku działa witryna internetowa polskiego dziennika „Kurier Wileński”, na której od 2005 roku działa forum Czytelników pod publikowanymi tekstami.

Swoją stronę internetową ma także Radio Znad Wilii oraz Nasz Czas, Tygodnik Wileńszczyzny i Magazyn Wileński. Polskie serwisy informacyjne w Internecie mają też Dom Kultury Polskiej w Wilnie oraz Instytut Polski w Wilnie.

W każdą sobotę w Telewizji Litewskiej na kanale LTV 2 nadawany jest piętnastominutowy program dla Mniejszości Polskiej: Albumy Wileńskie (lit. Vilniaus albumas). Codziennie w Litewskim Radiu jest nadawana 30-minutowa audycja w języku polskim.

Organizacje i media polonijne na Litwie

Związek Polaków na Litwie (ZPL)

Związek Polaków na Litwie (ZPL), to polska organizacja zrzeszająca osoby mniejszości polskiej (Polonii) na Litwie. Liczy około 11 tys. członków. Powstał w 1990 roku i zastąpił o rok wcześniejsze Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Polaków na Litwie (pierwszą powojenną oficjalną organizację polską na Litwie).

ZPL broni praw mniejszości polskiej, prowadzi działalność oświatową i kulturalną, wspiera polskie inicjatywy społeczno-kulturalne i gospodarcze, wydaje tygodnik „Nasza Gazeta”.

Związek Polaków na Litwie jest uprawniony do wystawiania zaświadczeń potwierdzających aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka i kultury polskiej lub polskiej mniejszości narodowej oraz do przyjmowania i przekazywania właściwemu konsulowi wniosków o przyznanie Karty Polaka.

Społeczność polska na Litwie liczy ok. 235-300 tysięcy osób. Polacy są najliczniejszą mniejszością narodową na Litwie, stanowią ok. 6,7 proc. ludności kraju.

Adres pocztowy:
Związek Polaków na Litwie
ul. Naugarduko 76, LT-03202 Wilno

Centrum Kultury Polskiej w Wilnie

Centrum organizuje spotkania i wieczory tematyczne; w zależności od pory roku są to: Wigilia Polska na Litwie, Wielkanocne zabawy, Kaziukowe Jarmarki, Wieczorynka Wileńska, Dożynki Polskie. Organizowane są wycieczki na koncerty Opery Wileńskiej, imprezy poświęcone Świętu Niepodległości Polski, Konstytucji 3 Maja, udział w święcie Bożego Ciała. Organizowana jest akcja „Ostra Brama”, Tydzień Opieki Matki Boskiej Ostrobramskiej oraz festiwal kultury polskiej „Pieśń z nad Wilii” (patrz zdjęcie powyżej), festiwal dzieci i młodzieży uzdolnionej imienia St. Moniuszki. W Centrum organizowane są także spotkania z poetami i plastykami polskimi, występują tu zespoły szkolne.

Centrum jest też organizatorem wycieczek po Wilnie i Litwie
– Autokarowo-piesza wycieczka po Wilnie (2 dni)
– Wycieczka szlakiem A. Mickiewicza i J. Słowackiego (2 dni)
– Najpiękniejsze kościoły Wilna (1 dzień)
– Uniwersytet Stefana Batorego (z dodatkowym zwiedzaniem sali Smuglewicza i Lelewela)
– Katedra Wileńska Świętego Stanisława (1 dzień)
– Cmentarz Rossa i Zułów + Powiewiórka (1 dzień)
– Góra Trzech Krzyży w Wilnie, z panoramą Wilna (pół dnia)
– Kościół Św. Św. Piotra i Pawła (perła baroku) (pół dnia)
– Pałac Biskupi w Werkach (12 km pod Wilnem) + Zielone Jeziora (1 dzień)
– Troki (35 km) – zwiedzanie zamku Witolda Wielkiego XV w., znajdującego się na wyspie pośrodku jeziora (1 dzień)
– Szlakiem wybitnych Polaków: St. Moniuszki, W. Bogusławskiego, J. Osterwy.
– Kowno (100 km) – starówka, Muzeum Diabłów, Galeria M.K. Cziurlionisa
– Klasztor Kamedułów (8 km pod Kownem) (1 dzień)
– Góra Krzyży (Szawle, 290 km) oraz Sanktuarium Maryjne (Szydłowo) (1 dzień)

Ramowy program wycieczek można układać na życzenie grup, na dowolną ilość dni zwiedzania. Zapewnione są: przewodnik, posiłki 2 x dziennie, zakwaterowanie w centrum miasta w hotelu: (pokoje 2 lub 3-osobowe). Na życzenie: możliwość udziału w w imprezach kulturalnych, pielgrzymki oraz udział w nabożeństwach w Ostrej Bramie, Kaplicy Św. Kazimierza w Katedrze pod wezwaniem Św. Stanisława, w kościele Św. Ducha  oraz innych świątyniach podwileńskich).

Kontakt:
Prezes: Apolonia Skakowska
tel./fax: 0-03705 275-19-82 (24h/dobę)
tel. kom. +370 609-15-401
e-mail: btckpl@wp.pl

Adres pocztowy:
Centrum Kultury Polskiej
Kalvariju 9-8.
LT 2005 Vilnius

Wilnoteka – polski portal na Litwie

Autorzy portalu tak piszą na tego temat:

Pierwszy na Litwie polski portal multimedialny WILNOTEKA.LT powstaje na podstawie doświadczeń i archiwów polskiego studia TV w Wilnie, które działa już od 13. lat. W ramach regularnej współpracy z Telewizją Litewską (LTV, polski tygodnik „Album Wileńskie” – „Vilniaus albumas”) i z Telewizją Polską (TVP, programy informacyjne AI oraz TVP Polonia i tygodnik „Wilnoteka”) na bieżąco obserwujemy życie społeczne, kulturalne, polityczne oraz gospodarcze Polaków na Litwie, ich codzienne radości i troski, osiągnięcia i problemy.

(…) Chcemy, by portal stał się nie tylko wideoteką, w której można obejrzeć bieżące relacje z życia litewskich Polaków, ale też miejscem wirtualnych spotkań, w którym można uzyskać najświeższe informacje, przeczytać ciekawe publikacje, poznać interesujących ludzi i wyrazić własną opinię.

(…) Pytani o poglądy i priorytety „Wilnoteki” odpowiadamy zwykle, że chcemy stworzyć portal wilnocentryczny, prezentujący polski punkt widzenia na Litwie. Nawet po 20. latach niepodległości głos litewskich Polaków wciąż jest słabo słyszalny zarówno w Warszawie, jak i w Wilnie. Czy uda się to zmienić? To zależy od tego, jaki wspólnie stworzymy portal.

Adres internetowy: www.wilnoteka.lt

Magazyn Wileński – niezależny miesięcznik ilustrowany

Pierwszy numer czasopisma okazał się w 1990 roku. O jego początkach i istnieniu przypomina tekst, jaki ukazał się w 25-lecie, w numerze ze stycznia 2015 roku. Niżej kilka jego fragmentów.

„Było to absolutne novum. Pragnęliśmy jak najszybciej skorzystać z powstającej możliwości do wolności, do głoszenia swoich prawd i racji. Wydarzenia się toczyły w zawrotnym tempie. (…) Wówczas, szczególnie na początku, gdy trwał jeszcze ZSRR, i pierwsze lata potem, nie istniał nawet rynek papieru, było takie pojęcie, jak „otrzymanie limitu na prawo zakupu papieru”. Drukarnie nie miały żadnych materiałów ani specjalistów do składania tekstów po polsku. Nawet tzw. blachy do druku offsetowego i teksty złożone na folii trzeba było dostarczać zza granicy. A tę się przekraczało czasem po 4-5 dobach stania w kolejce. (…)

Wydaje mi się jednak, iż najważniejsze trudności stanowiły wcale nie te organizacyjne, materialne, ale nieprzychylne, a czasami wręcz wrogie warunki, w jakich egzystowaliśmy. Trzeba było w tym wszystkim nauczyć się szacunku do samych siebie, do wartości, które na co dzień – jawnie czy skrycie – wyznawaliśmy, przekonać się co do konieczności obrony tych wartości. (…) Lansowano wówczas teorię, że żadnych Polaków na Litwie nie ma i nigdy nie było, że wszyscy jesteśmy spolonizowanymi Litwinami. (…)

A przecież, tak naprawdę, społeczność polska na Litwie od dawna oczekiwała zmian. Trwała czasem w najtrudniejszej kołchozowej poniewierce, ale zachowując swoją polskość, swój honor, wiarę, tradycje, język. Z ulgą, radością i nadzieją otwierała swe ramiona dla zachodzących zmian. (…) „Magazyn Wileński” usiłował trzymać rękę na pulsie zachodzących procesów. Niezależni, przez nikogo nie finansowani, więc wolni, nikt nas nie cenzurował. (…)

„Magazyn Wileński” nigdy nie stawiał sobie celu bycia pismem politycznym. Mieliśmy ambicje szersze: kultura, oświata, mowa, tradycje itd. A polityka – między innymi. (…) Dziś wypada nawet się cieszyć, że coraz w większym zakresie „Magazyn” służy pomocą do badań naukowych nad fenomenem społeczności polskiej na Litwie”.

Strona internetowa: http://www.magwil.lt

Tygodnik Wileńszczyzny

Internetowe czasopismo dla Polaków na Litwie

Wśród interesujących mediów polskich działających na Litwie, znaleźliśmy Tygodnik Wileńszczyzny. Na internetowej stronie jest wiele ciekawych informacji z życia Polonii na Litwie z ostatniego tygodnia oraz podobne informacje z wcześniejszych tygodni, począwszy od lipca 2003 roku. Nie towarzyszy im żadna okładka, zatem domyślamy się, że nie jest to czasopismo drukowane na papierze, lecz zestaw cotygodniowych informacji dostępnych na stronie internetowej. Są one podzielone na kilka sekcji: Aktualia, Samorządność, Komentarz, Sport, Wileńszczyzna z bliska, Wieści z Wileńszczyzny.

Wydawcą czasopisma (współfinansowanego ze środków finansowych otrzymanych z Ministerstwa Spraw Zagranicznych) jest ZSA „Rejspa”, a redakcja mieści się w Wilnie.

Strona internetowa: www.tygodnik.lt

Polski humor w Wilnie

12 maja 2013 r. Szczepan Sadurski otworzy wystawę swoich rysunków satyrycznych w stolicy Litwy, Wilnie

„Sadurski czyli humor polski w Wilnie” – to tytuł wystawy rysunku satyrycznego, która zostanie otwarta 12 maja 2013 (niedziela) o godz. 17.00 w Domu Kultury Polskiej w Wilnie (ul. Naugarduko 76). To prawdopodobnie pierwsza tego typu wystawa polskiego humoru w stolicy Litwy. Tym bardziej warta obejrzenia, gdyż autor zaprezentuje na niej aż 200 rysunków powstałych w minionym ćwierćwieczu – począwszy od tych drukowanych w tygodniku satyrycznym Szpilki, przez rysunki z miesięcznika Dobry Humor, aż po najnowsze produkcje dostępne w Internecie.

12 maja autor osobiście otworzy wystawę, a na godz. 16.00 przewidziana jest konferencja prasowa.

Wystawa potrwa do 28 maja. Wstęp wolny.

Polski satyryk – wystawa w Wilnie

Informacja o wystawie rysunku satyrycznego Humor Polski i pobycie Szczepana Sadurskiego na Litwie

W dniach 11-13 maja 2013 r. Szczepan Sadurski przebywał na Litwie. W Wilnie, stolicy Litwy otworzył wystawę swoich rysunków satyrycznych w Domu Kultury Polskiej (ul. Naugarduko 76). Na wystawie prezentowanych jest ponad 200 jego prac i potrwa ona do 28 maja. Udzielił też wywiadów mediom polonijnym (Radio znad Wilii i portal pl.delfi.lt).

Jego pierwsza wizyta na Litwie, związana z otwarciem wystawy, stała się okazją poznania zabytków i najciekawszych miejsc Wilna oraz miejscowości Troki, gdzie znajduje się m.in. zamek.

Autor pragnie podziękować wszystkim, którzy przyczynili się do organizacji wystawy oraz jego udanego pobytu: pani Apolonii Skakowskiej – dyrektor Centrum Kultury Polskiej na Litwie oraz dyrekcji i pracownikom Domu Kultury Polskiej, które udzieliło mu gościny.

Na zdjęciach: Sadurski i jego wystawa w Domu Kultury Polskiej w Wilnie, Apolonia Skakowska. Foto: Ryszard Rotkiewicz/pl.delfi.lt, Szczepan Sadurski

Polonia na Litwie – powyżej: informacje na SuperPolonia.info od 2011 r. i późniejsze. Na górnym zdjęciu: Wilno, Plac Katedralny, foto: (c) SuperPolonia.info