Rok 1608. Polscy osadnicy przybywają do angielskiej kolonii w Jamestown, VA
20 lipca 2012 r., po dwuletnich staraniach, odsłonięto w Jamestown, Virginia, pamiątkową tablicę. Ufundowała ją Amerykańska Rada Kultury Polskiej (ACPC), a na ceremonii odsłonięcia byli m.in. konsul Piotr Konowrocki z Ambasady RP w Waszyngtonie, Debbie M. Majka – przewodnicząca Amerykańskiej Rady Kultury Polskiej, Tomas Payne – przewodniczący komitetu prowadzącego starania o tablicę, Claude Haulman – burmistrz miasta Williamsburg, pułkownik Lafayette Jones z Armii Stanów Zjednoczonych i Wendy Musumeci z biura konserwacji zabytków stanu Wirginia. Odsłonięcia tablicy dokonał 95-letni nestor polonijnych historyków Edward Pinkowski, a ceremonię zakończył ksiądz kanonik Thomas C. Machalski, rektor Seminarium w Orchard Lake, MI.
Kogo upamiętnia tablica?
W 1608 roku, na pokładzie statku „Mary and Margaret” dotarli do angielskiej kolonii w Jamestown (obecnie stan Virginia) osadnicy z Polski. Założyli jedną z pierwszych fabryk obrębie Jamestown, produkując między innymi gont do krycia dachów i smołę, prowadzili sklepy z wyposażeniem dla statków żaglowych. Zatrudnieni przez firmę Virginia Company of London, pomagali w osiedleniu się na ziemi amerykańskiej kolejnym kolonistom. Mało tego, przekazy historyczne mówią, że dwóch Polaków ocaliło komendanta kolonii Johna Smitha podczas ataku Indian z plemienia Paspahegh.
Na tablicy, która upamiętnia tych Polaków, widnieje napis:
Zatrudnieni przez Virginia Company wykwalifikowani rzemieślnicy polskiego pochodzenia przybyli do Jamestown na pokładzie statku „Mary and Margaret” około 1 października 1608. Polacy zajmowali się produkcją szkła oraz potażu, artykułów używanych do żeglugi i konserwacji statków, a także wyrobów z drewna. Wkrótce wykonane przez nich próbki wyrobów zostały przesłane do Anglii. Wysokie kwalifikacje pracowników spowodowały przydzielenie im uczniów, aby zaprezentowane umiejętności „nie zaginęły wraz z nimi”. Kapitan John Smith w pamiętnikach chwalił etykę pracy Polaków. W aktach sądowych odnotowano, że w wyniku rozstrzygniętego sporu, w dniu 21 lipca 1619 roku przyznano Polakom pełne prawo głosu.
Ciekawostki
• Tablica znajduje się obok kilku innych tablic, upamiętniających osadników z Niemiec i Afryki oraz obok pomnika upamiętniającego słynną indiańską księżniczkę Pocahontas.
• 17 grudnia 2008 roku Narodowy Bank Polski upamiętnił 400 rocznicę przypłynięcia Polaków do Jamestown, bijąc 3 monety o nominale 2, 10 i 100 złotych.
• O Polakach w Jamestown można przeczytać w książce „The Polish Pioneers in Virginia” (Polscy pionierzy w Wirginii) autorstwa Zygmunta H. Umińskiego, wydawca: Polish Publication Society of America, New York, 1974, a także w książkę Arthura Waldo „True Heroes of Jamestown.” (Prawdziwi bohaterowie z Jamestown). Informacje można też znaleźć na stronie internetowej www.poles.org należącej do Poles in America Foundation (Fundacja Polaków w Ameryce), założonej przez Edwarda Pinkowskiego.
Na ilustracji: odsłonięcie tablicy, fragment informacji w magazynie Polski Partner, wrzesień 2012
