Miasto w górach Magaliesberg, przesiąknięte historią i kulturą RPA. W październiku przybiera purpurowy kolor dzięki kwitnącym drzewom jacaranda

Założona w 1855 roku Pretoria, nazwana początkowo Pretoriusdorp (wioska Pretoriusa) na cześć przywódcy Voortrekkerów i bohatera bitwy pod Blood River (rzeką krwi) Andriesa Pretoriusa. Miasto było długo postrzegana jako symbol rasistowskiego RPA. Wszystko to szybko się zmienia się, symbole i relikwie dawnego reżimu straciły na znaczeniu, pojawiło się wiele przykładów nowoczesnej sztuki. Pretoria jest nie tylko administracyjną stolicą kraju, jest też kreatywnym i innowacyjnym centrum dla rozległych przedmieść bogatych w odmienne kultury. Wybraliśmy się na zwiedzanie miasta, w ciągu jednego dnia odwiedziliśmy pięć, naszym zdaniem najważniejszych, bo związanych z duchem i historią Pretorii miejsc.

Voortrekker Monument

Naszą wycieczkę po Pretorii rozpoczęliśmy od Voortrekker Monument. Przyciąga on ponad 20 tys. zwiedzających rocznie, jest to jeden z najczęściej odwiedzanych zabytków w Republice Południowej Afryki. Majestatyczny monolit góruje dumnie nad miastem, dzieląc swojego ducha z Fort Schanskop, jednym z trzech zaprojektowanych przez Niemców fortów w czasie Wojny Angielsko-Burskiej. Przy pomniku, zwiedzający zapoznają się z dziedzictwem Blood River z wizualnie przedstawionym Wielki Trek, przekształceniem europejskich osadników w lokalnych Burów i migracją w dalsze rejony Afryki Południowej w latach 1830 i 1840. Nie ważne czy widzisz to jako symbol pionierskiej odwagi czy uciążliwego reżimu apartheidu, nie ma wątpliwości, duch pojednania jest w powietrzu, a pomnik jest obecnie odwiedzany przez ludzi ze wszystkich środowisk. Voortrekker Monument i Fort Schanskop goszczą co miesięczny festiwal muzyki na świeżym powietrzu mający na celu promocję lokalnych talentów. Te luźne spotkania artystyczne ożywiają kulturę w mieście, które miało reputację konserwatywnego. Możesz wybrać się na przejażdżkę konno po otaczającym rezerwacie przyrody, szlakami otwartymi od 6.00 do 18.00 codziennie.

W dniu 16 grudnia 1838 miała miejsce bitwa pod Krwawą Rzeką, oddział złożony z 470 białych pod dowództwem Andriesa Pretoriusa pokonał wtedy armię Zulusów liczącą 12 tysięcy wojowników. Pomimo zmian politycznych w RPA, 16 grudnia nadal jest świętem państwowym, reprezentującym teraz upadek apartheidu i budowę nowego narodu, obchodzonym hucznie przy Voortrekker Monument. Zgromadzeni mogą podziwiać snop światła padający na słowa: „Dla ciebie, Afryko Południowa”. Reconciliation Road (Droga Pojednania) została otwarta, łącząca Pomnik Voortrekker z Freedom Park (Parku Wolności), który był naszym kolejnym przystankiem w czasie zwiedzania miasta.

Freedom Park

Park Wolności jest hołdem dla demokracji w RPA w alegorycznej narracji od pre-kolonialnej do post-apartheidowej historii. Jednym z pierwszych widoków przy wjeździe do Pretorii są wysokie słupy na wzgórzu Salvokop obok Schanskop. Otaczające centralny amfiteatr Parku Wolności, kolumny mają symbolizować trzciny rosnące prosto w górę, jak demokracja w Republice Południowej Afryki. Woda wypełniająca amfiteatr jest źródłem życia dla trzcin. Bogaty w symbolikę Freedom Park skupia pięć podstawowych elementów, historię, kulturę, dziedzictwo, duchowość i rodzimą wiedzę.

Wycieczki do Freedom Park prowadzone są trzy razy dziennie, siedem dni w tygodniu i trwają jedną godzinę. Zwiedzający zapoznają się z unikalnym socjopolitycznym wglądem na historię w Republiki Południowej Afryki, upamiętniający konflikty, które ukształtowały jej historyczną świadomość.

Zgodnie z prawem nowe budynki nie mają prawa blokować widoku pomiędzy Voortrekker Monument i Parkiem Wolności.

Union Buildings

Ukończone w 1913 roku budynki projektu Herberta Bakera będą zawsze słynne dzięki historycznej inauguracji byłych południowoafrykańskich prezydentów, Nelsona Mandeli i Thabo Mbeki. Budynki są także domem dla rządu Republiki Południowej Afryki w miesiącach zimowych.

Same Union Buildings nie są otwarte do zwiedzania, ale otaczający park jest absolutnie wspaniały – z pięknymi tarasowymi trawnikami, panoramicznym widokiem na Pretorię i pomnikami co sprawia że warto je odwiedzić. Struktura na górze Union Buildings symbolizuje Merkurego, posłańca bogów a na przedmieściem sąsiadującym z Union Buildings jest Arcadia (plac zabaw dla bogów), gdzie pierwsze dwa drzewa jacaranda zostały posadzone w 1888 roku. Pretoria znana jest jako „Purpurowe Miasto” . W październiku miasto wybucha kolorem purpurowym, gdy rozkwita około 50 tysięcy drzew Jacaranda. Piękne drzewo jest tak głęboko zakorzenione w kulturze miasta, że lokalne radio nazywano Jacaranda FM, pomimo że drzewa te pochodzą z Ameryki Południowej. Jest nawet przesąd wśród studentów uniwersytetu Pretoria, że kiedy kwiat jacarandy upadnie ci na głowę, wszystkie egzaminy będą zdane.

Church Square

Church Square był kiedyś centralnym miejscem spotkań dla lokalnych rolników na ich ciągniętych przez woły furach w drodze do Komunii Świętej. Imponująca architektura przylądkowa, zgiełk taksówek, straganiarzy, dojeżdżających do pracy i ludzi odpoczywających podczas przerwy na lunch obok pomnika Paula Krugera zaprojektowanego przez Antona van Wouw stwarza swoistą atmosferę. Założona w 1905 roku (i odnowiona w 1994), Café Riche jest osobliwym we francuskim stylu bistro z widokiem na serce miasta. Dobrze jest tutaj zrelaksować się z pysznym cappuccino obok dużego okna z widokiem na ruchliwą ulicę.

Fort Klapperkop

Fort Klapperkop jest jednym z czterech historycznych warownych fortów zbudowanych w celu obrony miasta podczas wojny Angielsko-Burskiej. Pozostałe trzy forty to Schanskop, Wonderboompoort i Daspoortrand, a dziś mieści się tu mini muzeum poświęcone kilku faktom z wojennej historii Pretorii. Otoczenie fortu rezerwatem przyrody sprawia, że jest to idealne miejsce na piknik albo by wznieść toast przy zachodzie słońca.

Tekst: Waldemar Delekta / Artelis.pl

Na zdjęciu: Voortrekker Monument, Pretoria