Big Ben, choć powszechnie kojarzony z wieżą zegarową Pałacu Westminsterskiego, jest w rzeczywistości pseudonimem dzwonu umieszczonego w tej wieży. Ta ikona Londynu, wznosząca się nad brzegiem Tamizy, od ponad półtora wieku wyznacza rytm życia miasta. Zaprojektowana w XIX wieku wieża i jej dzwon stały się symbolem brytyjskiej precyzji i tradycji. Big Ben jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych zabytków świata. Poznaj jego historię, konstrukcję, ciekawostki oraz znaczenie w kulturze i polityce Wielkiej Brytanii
Początki Big Bena. Wiktoriański rozmach
Historia Big Bena rozpoczęła się w 1834 roku, gdy pożar zniszczył większą część Pałacu Westminsterskiego, siedziby brytyjskiego parlamentu. W odpowiedzi na tę katastrofę podjęto decyzję o odbudowie budowli, w stylu neogotyckim, która miała odzwierciedlać potęgę Imperium Brytyjskiego. Architektem projektu został Charles Barry, który zaprojektował nową wieżę zegarową jako integralną część pałacu. Wieża, pierwotnie nazywana po prostu Wieżą Zegarową, miała być nie tylko funkcjonalna, ale także być symbolem nowoczesności i precyzji. Jej budowa rozpoczęła się w 1843 roku i trwała 16 lat, aż do ukończenia w 1859 roku.
Sercem wieży jest dzwon, nazwany Big Ben, choć jego oficjalna nazwa to Great Bell. Pseudonim pochodzi prawdopodobnie od sir Benjamina Halla, komisarza robót publicznych, który nadzorował projekt, lub od Bena Caunta, popularnego boksera tamtej epoki. Dzwon, ważący ponad 13,7 tony, został odlany w 1858 roku w odlewni Whitechapel Bell Foundry, ale pierwsza wersja pękła podczas testów. Ostatecznie poprawiona wersja, odlana w tym samym miejscu, zawisła w wieży i rozpoczęła swoją służbę w lipcu 1859 roku. Ten wiktoriański projekt, łączący inżynierię z estetyką, ugruntował pozycję Big Bena jako symbolu epoki.
Konstrukcja i mechanizm
Wieża, w której znajduje się Big Ben, mierzy 96 metrów wysokości i jest jednym z najbardziej charakterystycznych elementów Pałacu Westminsterskiego. Zbudowana z cegły i wapienia, pokryta misternymi detalami neogotyckimi, zachwyca swoją smukłą sylwetką. Zegar, zaprojektowany przez Edmunda Becketta Denisona i wykonany przez Edwarda Johna Denta, ma tarcze o średnicy 7 metrów, a wskazówki minutowe mierzą 4,2 metra długości. Mechanizm zegara, napędzany systemem wahadłowym, był w swoim czasie jednym z najdokładniejszych na świecie, utrzymując odchylenie zaledwie kilku sekund tygodniowo.
Dzwon Big Ben, wraz z czterema mniejszymi dzwonami ćwierćgodzinowymi, wybija godziny i kwadranse, tworząc charakterystyczny dźwięk znany jako „westminsterskie kuranty”. Melodia ta, inspirowana utworem Händla, stała się symbolem brytyjskiej kultury i jest rozpoznawalna na całym świecie. Wieża jest także wyposażona w system oświetlenia, który wskazuje, kiedy parlament obraduje – latarnia na szczycie, zwana Ayrton Light, świeci się podczas posiedzeń. Ta precyzyjna konstrukcja, łącząca mechanikę z estetyką, była przełomem w XIX-wiecznej inżynierii i pozostaje obiektem podziwu dla współczesnych inżynierów.
Big Ben w historii. Świadek zmian
Od momentu uruchomienia, Big Ben był świadkiem najważniejszych wydarzeń w historii Wielkiej Brytanii. W XIX wieku wieża i jej dzwon symbolizowały stabilność imperium w okresie jego największego rozkwitu. Podczas I wojny światowej zegar działał nieprzerwanie, choć w nocy tarcze nie były oświetlane, aby nie ułatwiać wrogowi ataków lotniczych. W czasie II wojny światowej Big Ben stał się symbolem brytyjskiego oporu. Mimo bombardowań Londynu przez Luftwaffe, wieża pozostała nienaruszona, a jej kuranty, transmitowane przez radio BBC, podnosiły morale mieszkańców.
W XX wieku Big Ben był tłem dla licznych wydarzeń politycznych i społecznych. W 1945 roku tłumy świętowały na ulicach Londynu zwycięstwo w Europie, a dźwięk dzwonu rozbrzmiewał w tle. W 2012 roku, podczas obchodów Diamentowego Jubileuszu królowej Elżbiety II, wieża została oficjalnie przemianowana na Elizabeth Tower, na cześć monarchini. Ta zmiana nazwy, choć kontrowersyjna wśród tradycjonalistów, podkreśliła znaczenie wieży jako symbolu ciągłości monarchii i parlamentaryzmu. Big Ben, mimo upływu czasu, pozostaje niezachwianym świadkiem historycznych przełomów.
Renowacje Big Bena i wyzwania
Przez ponad 150 lat Big Ben i Elizabeth Tower wymagały regularnych napraw i konserwacji, aby zachować swoją funkcjonalność i estetykę. Pierwsze poważne problemy pojawiły się już w 1859 roku, gdy dzwon pękł po zaledwie dwóch miesiącach użytkowania. Choć naprawiono go, obracając i stosując lżejszy młot, incydent ten pokazał, jak wymagającym zadaniem jest utrzymanie tak masywnego instrumentu. W XX wieku wieża zmagała się z erozją wapienia, uszkodzeniami wojennymi i zużyciem mechanizmu zegarowego.
Największa renowacja w historii Big Bena rozpoczęła się w 2017 roku i trwała do 2022 roku. Prace, kosztujące ponad 80 milionów funtów, obejmowały naprawę struktury wieży, wymianę elementów zegara i odnowienie tarczy. Dzwon został wyciszony na większość tego okresu, z wyjątkiem ważnych wydarzeń, takich jak Nowy Rok czy Dzień Pamięci. Renowacja wywołała debatę publiczną, ponieważ wielu mieszkańców Londynu tęskniło za charakterystycznym dźwiękiem kurantów. Po zakończeniu prac wieża odzyskała swój blask, a zegar został wyposażony w nowoczesne technologie, takie jak energooszczędne oświetlenie LED, które podkreśla detale neogotyckiej architektury.
Big Ben w kulturze. Globalny symbol
Big Ben jest nie tylko zabytkiem, ale także ikoną kultury masowej, która przekracza granice Wielkiej Brytanii. W literaturze, od powieści Dickensa po współczesne kryminały, wieża pojawia się jako symbol Londynu i brytyjskiej tożsamości. W kinie Big Ben jest częstym tłem dla scen akcji i romantycznych momentów, występując w filmach takich jak „James Bond” czy „Szpieg, który mnie kochał”. Jego obraz, z charakterystyczną tarczą zegarową i neogotycką sylwetką, zdobi pocztówki, magnesy i plakaty, promując Londyn jako cel podróży.
Muzyka również czerpie inspirację z Big Bena. Dźwięk westminsterskich kurantów został wykorzystany w licznych utworach, od muzyki klasycznej po pop. W mediach Big Ben jest symbolem punktualności i tradycji, często pojawiając się w transmisjach wiadomości BBC, gdzie jego dzwony wyznaczają początek programu. Ta wszechobecność w kulturze sprawia, że Big Ben jest rozpoznawalny nawet dla tych, którzy nigdy nie odwiedzili Londynu. Jego uniwersalny wizerunek uczynił go jednym z najbardziej ikonicznych zabytków na świecie.
Zwiedzanie wieży przez turystów
Elizabeth Tower i Big Ben przyciągają miliony turystów rocznie, którzy fotografują wieżę z nabrzeża Tamizy lub placu Parlamentu. Choć wieża jest częścią Pałacu Westminsterskiego, dostęp do jej wnętrza jest ograniczony. Zwiedzanie, dostępne tylko dla mieszkańców Wielkiej Brytanii po wcześniejszej rezerwacji, obejmuje wejście po 334 schodach na szczyt, gdzie można zobaczyć mechanizm zegara i dzwon Big Ben. Wycieczki te, organizowane przez parlament, oferują unikalną okazję do poznania historii i funkcjonowania wieży, choć są ograniczone ze względu na bezpieczeństwo i przestrzeń.
Dla zagranicznych turystów najlepszym sposobem na podziwianie Big Bena jest spacer wzdłuż Tamizy lub zwiedzanie pobliskich atrakcji, takich jak Opactwo Westminsterskie czy London Eye. Widok na wieżę z mostu Westminsterskiego, szczególnie o zmroku, gdy tarcza zegara jest podświetlona, należy do najbardziej malowniczych w Londynie. Turystyka wokół Big Bena generuje znaczne dochody dla miasta, ale wiąże się także z wyzwaniami, takimi jak zatłoczenie i konieczność ochrony zabytku przed wandalizmem. W odpowiedzi władze Londynu wprowadzają regulacje, takie jak ograniczenie ruchu samochodowego w okolicy, aby poprawić komfort zwiedzających.
Big Ben w polityce. Symbol demokracji
Big Ben i Elizabeth Tower są nierozerwalnie związane z brytyjskim parlamentaryzmem. Położone w sercu Pałacu Westminsterskiego, siedziby Izby Gmin i Izby Lordów, symbolizują demokrację i ciągłość systemu politycznego Wielkiej Brytanii. Dzwony Big Bena wyznaczają rytm obrad parlamentarnych, a ich dźwięk jest często tłem dla relacji z Westminsteru. Wieża była świadkiem debat nad najważniejszymi reformami, od praw wyborczych kobiet po Brexit, co czyni ją symbolem politycznej historii kraju.
W czasach kryzysów politycznych Big Ben często staje się miejscem protestów i manifestacji. Plac Parlamentu, położony u stóp wieży, jest tradycyjnym miejscem zgromadzeń, gdzie obywatele wyrażają swoje poglądy. Wizerunek Big Bena, wykorzystywany w kampaniach politycznych i mediach, wzmacnia jego rolę jako symbolu narodowej tożsamości. Ta polityczna symbolika, połączona z architektonicznym pięknem, sprawia, że Big Ben pozostaje jednym z najważniejszych punktów orientacyjnych w Londynie.
Big Ben Londyn: (c) SuperPolonia.info / GR
Zobacz też:
>
>
