Jak zmieniała się złotówka i polskie banknoty od uzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 roku

Pierwszą po 123. latach zaborów walutą na ziemiach polskich była marka polska, a za emisję była odpowiedzialna Krajowa Kasa Pożyczkowa. W związku z postępującą inflacją emitowano coraz większe nominały banknotów; najwyższy nominał miał wartość 10 milionów marek polskich.

28 listopada 1919 r. nowy sejm Rzeczypospolitej Polskiej podjął uchwałę o wprowadzeniu nowej waluty, którą został złoty. Złotówka wygrała z takimi nazwami, jak: lech i pol. Złotówka została oparta na parytecie złota. Ustalono, że 1 złoty ma równowartość 9/31 grama czyli około 0,29 uncji czystego złota. Z powodów trudności ekonomicznych młodego państwa jakim była wówczas Polska, wymiana marki na złotówki rozpoczęła się dopiero 4 i pół roku później, 28 kwietnia 1924 roku.

Trochę wcześniej, bo w 1923 r. premierem został Władysław Grabski. Po rozwiązaniu Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej powołano Bank Polski, który w przyszłości zmieni nazwę na Narodowy Bank Polski. Ostatnim dniem wymiany marki na złotówkę był 3 maja 1925 roku. 1,8 miliona marek zamieniano wówczas na 1 złotówkę.

Po zajęciu Polski przez hitlerowskie Niemcy w 1939 r. na terenie Generalnego Gubernatorstwa wprowadzono nową walutę, za którą odpowiadał Bank Emisyjny w Polsce, mający siedzibę w Krakowie. Ostemplowano banknoty będące w obiegu i zaczęto wymieniać je na nowe. Miały one wygląd podobny do wcześniejszych, jednak nie było na nich polskich symboli narodowych. Wprowadzono limity wymiany – inną ilość pieniędzy mogli wymienić Polacy, Niemcy i Żydzi.

Po zajęciu Paryża przez armię Hitlera, polskie władze przeniosły się do Wielkiej Brytanii i podjęły decyzję o wydrukowaniu w USA nowych banknotów polskich. Wydrukowane wtedy banknoty o nominałach 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100 i 500 złotych nie zostały uznane przez nowe władze.

„Wojenne” banknoty były środkiem płatniczym do 10 stycznia 1945 roku, kiedy to powstał Narodowy Bank Polski. Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego dekretem z 24 stycznia 1944 roku wprowadził do obiegu nowe banknoty. Już trzy dni później zaprojektowane przez Rosjan banknoty, wydrukowane w moskiewskiej wytwórni papierów wartościowych Goznak, trafiły do Polski. Późniejsze banknoty drukowano w Krakowie i Łodzi i miały nominał od 50 groszy do 5000 złotych.

W związku z tym, że polskie banknoty można było łatwo podrobić, w 1948 r. doszło do wymiany banknotów na nowe. Dwa lata później, w 1950 r. postanowiono powiązać wartość złotówki z wartością złota. Jeden złoty miał być warty tyle, co 0,222168 gramów czystego złota. Kolejną wymianę banknotów (drukowanych w Warszawie, Łodzi oraz Pradze) rozpoczęto 8 listopada 1950 r., w skali 1:100.

W 1975 r. znów wymieniono banknoty. Górników i robotników znajdujących na banknotach zmieniono na wizerunki Wielkich Polaków (tak nazwano tę serię).

W związku ze zmianami politycznymi, w 1989 r., gdy nazwę kraju zmieniono na Rzeczpospolita Polska, na nowych banknotach pojawiła się ta nowa nazwa. Sześć lat później, w 1995 r. doszło do denominacji. Wcześniejsza wartość 10.000 złotych miała wartość 1. (nowego) złotego. Do 1997 r. te nowe banknoty drukowano w Londynie. Później wprowadzano coraz bardziej wyrafinowane zabezpieczenia, mające uchronić banknoty przed podrabianiem.

Ciekawostka:
• Banknot 1000-złotowy wprowadzono do obiegu w 1966 roku, z okazji tysiąclecia państwa polskiego. Wycofano go po 12. latach. Został zaprojektowany przez Henryka Tomaszewskiego i Juliana Pałkę.

Informacja: Super Polonia

Na ilustracji: Dąbrówka (żona Mieszka I.) na 2-złotowym banknocie z 1936 roku
foto: Wikipedia

Zobacz też:
> Monety i banknoty ciekawostki
> Waluta Hong Kongu