Ostrów Tumski w Poznaniu – jedno z najstarszych polskich miejsc, w którym swoje palatium (pałac) miał książę Mieszko I. Fakty i ciekawostki o najcenniejszych zabytkach na Ostrowiu Tumskim
Poznańska wyspa i jej zabytki
W granicach obecnego Poznania, ok. półtora kilometra od poznańskiego Rynku, znajduje się wyspa. Jest otoczona rozlewiskami rzek: Warta i Cybina, a z lądem łączą ją dwa mosty: Bolesława Chrobrego i Mieszka I. Na wyspie znajduje się grupa najcenniejszych zabytków Poznania.
Nazwa Ostrów Tumski pochodzi od słów: ostrów (wyspa na rzece, jeziorze, bagnach) i tumski (tum, toum – w języku niemieckim: katedra, dom kościelny).
Badania archeologiczne wykazały, że pierwsi Słowianie osiedlili się tu już w VIII wieku. Pod koniec IX wieku był tu niewielki gród, którego rola znacznie wzrosła za czasów księcia Mieszka I i jego syna, pierwszego polskiego króla Bolesława Chrobrego. W IX wieku znajdowało się tu palatium Mieszka I, czyli ówczesny pałac, a także pierwszy (lub jeden z pierwszych) chrześcijański kościół w Polsce, siedziba pierwszego polskiego biskupa Jordana.
W późniejszym okresie rola Ostrowa Tumskiego malała. Gród uległ zniszczeniu podczas powodzi, najazdu czeskiego księcia Brzetysława (rok 1038), oblężeniu przez wojska Władysława II (rok 1146). W 1240 r. książę Przemysław podjął decyzję o odbudowie grodu, jednak 13 lat później przeniósł siedzibę władz miejskich i książęcych do leżącego nieopodal Poznania.
Później Ostrów Tumski pełnił ważną rolę jako ośrodek naukowy (była tu pierwsza uczelnia humanistyczna) i kulturalny. W 1800 roku został włączony do miasta Poznania.
Na Ostrowiu Tumskim znajdują się m.in.:
– Bazylika Archikatedralna świętych Apostołów Piotra i Pawła (katedra).
– Pałac arcybiskupi – siedziba archidiecezji poznańskiej.
– Kościół Najświętszej Marii Panny – kościół sukursalny (pomocniczy) katedry.
– Psałteria.
– Akademia Lubrańskiego – pierwsza wyższa uczelnia w Poznaniu.
Ostrów Tumski w Poznaniu – ciekawostki
• Ostrów Tumski, to także nazwy historycznych dzielnic Głogowa i Wrocławia.
• Nie wiadomo, gdzie dokładnie odbył się chrzest Mieszka I. Wśród miejsc, w których miał się on odbyć, wymieniane są: Gniezno, Ostrów Lednicki, Ratyzbona i właśnie Ostrów Tumski.
Kościół Najświętszej Maryi Panny w Poznaniu
Wybudowany w XV wieku w stylu gotyckim Kościół Najświętszej Marii Panny, był kościołem sukursalnym (pomocniczym) stojącej kilkadziesiąt metrów dalej katedry. Badania archeologiczne wykazały, ze kościół stoi w miejscu, w którym w X wieku znajdowało się palatium (pałac) księcia Mieszka I oraz przylegająca do niego kaplica, zbudowana dla księcia i jego żony Dobrawy. Była to pierwsza świątynia chrześcijańska w Polsce.
Ciekawostka
• Nazwa „in summo” (na grodzie) odnosi się do lokalizacji kościoła, który stoi w miejscu palatium Mieszka I.
Psałteria
Późnogotycki budynek na wyspie Ostrów Tumski, obecnie leżącej w granicach Poznania
Psałteria została wybudowana około 1518 r. na zlecenie biskupa poznańskiego Jana Lubrańskiego. Jest to trzykondygnacyjny budynek mieszkalny. Mieszkali tu psałterzyści czyli dwunastka osób duchownych, których zadaniem było codzienne sprawowanie liturgii w pobliskiej katedrze. Dwunastka psałterzystów co dwie godziny śpiewała psalmy z Psałterza Dawidowego. Regularnie odprawiali też msze święte, między innymi w intencji fundatora budynku. Tak było do 1810 roku, kiedy to rozwiązano chór.
W 1945 r. Psałteria uniknęła poważnych zniszczeń. Zachodnią ścianę odbudowano po wojnie (rok 1948), wraz z dwuspadowym dachem.
Ciekawostka
• Po prawej stronie wejścia do budynku znajduje się Godziembła – herb rodowy jej fundatora, Jana Lubrańskiego.
Katedra – Bazylika Archikatedralna w Poznaniu
Bazylika Archikatedralna świętych Apostołów Piotra i Pawła, zwana popularnie katedrą, to jedna z najstarszych świątyń w Polsce. Była miejscem pochówku pierwszych władców Polski (m.in. króla Przemysła II) i nie wykluczone, że to właśnie tutaj chrzest przyjął Mieszko I.
Została zbudowana w 968 roku. W II połowie XI wieku została zastąpiona świątynią w stylu romańskim. W XIV i XV wieku była to gotycka świątynia, którą w 1622 r. zniszczył pożar. W 1772 r. odbudowano świątynię, w stylu neoklasycystycznym. W roku 1945 (II wojna światowa) świątynię zniszczono w 70 procentach, a po wojnie odbudowano ją, nadając jej gotycki wygląd.
Obecnie katedra ma 72 metry wysokości i 36 metrów szerokości. Duża część obecnego wyposażenia katedry pochodzi z kościołów Dolnego Śląska. Gotycki ołtarz główny pochodzi z Góry Śląskiej (początek XVI wieku). Główny korpus świątyni otoczony jest wieńcem 12 kaplic (te na szczęście nie odniosły dużych zniszczeń w 1945 roku). Najcenniejszą kaplicą jest Złota Kaplica, ufundowana w latach 30. XIX wieku przez hrabiego Edwarda Raczyńskiego.
Po poważnych zniszczeniach podczas II wojny światowej (rok 1945), odbudowa katedry trwała do 1956 roku. Dziesięć lat później świętowano tu tysiąclecie chrztu Polski, a w 1983 r. miejsce to odwiedził papież Jan Paweł II.
Ostrów Tumski w Poznaniu – tekst i zdjęcia: (c) SuperPolonia.info
Zobacz też:
>
>
