Gdy padło powstanie styczniowe skierowane przeciwko rosyjskim okupantom, wymyślono że czerń będzie symbolicznym kolorem sprzeciwu. Rosjanie robili wszystko, aby Polki i Polacy nie zakładali ubrań w tym kolorze
Czerń, kolor powstania styczniowego
Kolor czarny od zawsze uważany jest za barwę bardzo elegancką. W dobie powstania styczniowego był manifestacją polskiego narodu, uciemiężonego jarzmem zaborów. W wielu polskich muzeach, zgromadzone są liczne pamiątki z tego okresu, które (jak mawiają ich pracownicy), w niektóre one noce ożywają. Dzieje się tak, gdy blask księżyca odbija się w muzealnych szybach. Widać wtedy, jak w mickiewiczowskim menuecie opisanym w „Dziadach”, czarne suknie oraz lalki dziecięce ubrane w czarne sukienki, poruszają się w rytmie tego tańca.
Polacy po powstaniu styczniowym
Na początku lat sześćdziesiątych dziewiętnastego stulecia, pamięć o powstaniu listopadowym mającym miejsce w roku 1830, była wciąż żywa. Zryw narodowy, wymierzony przez Polaków przeciw Imperium Rosyjskiemu, był wciąż bliski patriotycznym sercom rodaków z tamtego okresu. Powszechny stosunek do listopadowego zrywu powstańczego, wyraził Horace Sébastiani, francuski dyplomata. Gdy dostarczono mu raport, że stolica Polski w roku 1830 nie wyrwała się z rąk zaborczych Rosjan i powstanie upadło, francuski minister spraw zagranicznych stwierdził z obojętnością: „L’ordre règne à Varsovie”.
W 1863 roku, kiedy miało miejsce powstanie styczniowe, Władysław Czartoryski jako emisariusz dyplomatyczny rewolucyjnego Rządu Narodowego wiedział, że powstanie to jest świadomym zrywem o sprawę polską. Ważna też była dla niego opinia publiczna Starego Kontynentu. Czartoryski potrzebował zatem symbolu, który mógłby przykuć uwagę zagranicznych społeczeństw. Symbol ten, mógłby też znacząco przekuć się na wsparcie finansowe i militarne dla polskich powstańców.
Patriotyczna czerń
Za symbol ten, Czartoryski wybrał czarne suknie polskich kobiet. Polki zaczęły nawet chętnie nosić je, jako znak patriotycznego wsparcia dla sprawy polskiej. W dniu 11 czerwca 1860 roku, gdy miał miejsce pogrzeb Katarzyny Antoniny Sowińskiej, wdowy po Józefie generale Sowińskim, który padł w obronie Warszawy podczas powstania listopadowego, uroczystość była okazją do masowej demonstracji patriotycznej. Jak nietrudno się domyśleć, masowo przybyły polskie kobiety w czerni.
Rok później, pod koniec lutego 1861 roku, odbyła się bardzo duża manifestacja kobiet w czerni, która została krwawo stłumiona przez Rosjan. W odpowiedzi na rosyjskie represje, Warszawa na potęgę „okryła się czarnym kirem na całej szerokości i długości jej ulic”.
Rosjanie zakazują czerni
W niedługim czasie, rosyjskie władze nie dały za wygraną i bardzo szybko zakazały noszenia „czerni” pod karą grzywny, bicia, a nawet pozbawienia wolności. Do boju chętnie ruszyli carscy agenci, którzy na ulicach specjalnymi hakami rozdzierali suknie na czarno ubranych Polek. Policja rosyjska wpadając w szał, pobiła dotkliwie i aresztowała Polkę ubraną w… zieloną suknię, która według nich była barwą symbolizującą nadzieję na „polską wolność”. Kobietę tę dodatkowo skazano na zapłacenie dwustu rubli grzywny.
Biżuteria patriotyczna i dziecięce lalki
Bardzo wymowna w dobie powstania styczniowego, była również biżuteria patriotyczna. Także i ona nazywana była „żałobną”. Gdy Rosjanie zabraniali Polkom noszenia czarnych sukni, kobiety bardzo szybko wykonały sobie korale z czarnych paciorków, zwane „polskimi łzami”. W zniewolonej Polsce biżuterię patriotyczną nosiły zarówno kobiety oraz panowie. Kosztowną biżuterię kobiety chętnie oddawały na rzecz powstańców, zadowalając się sztuczną.
W czarny kolor ubierano nawet lalki dla swoich pociech, aby od najmłodszych lat dzieci wdrażane były w gorące uczucia patriotyzmu i oddania dla sprawy narodowej. Szukając pięknych eksponatów z tamtego okresu, redakcja SuperPolonia.info natrafiła na przedmioty w czarnym kolorze, który ożywa w nocnym tańcu, by ostrzec Polaków, że niepodległość trzeba bronić z całego serca, bo tak łatwo ją utracić…
Powstanie styczniowe – tekst i zdjęcia: (c) SuperPolonia.info / Agnieszka Gałka
Zobacz też:
> Ciekawostki o porcelanie
> Historia pieców kaflowych
