Ciekawa przeszłość zamku w woj. dolnośląskim. Zamek w Karpnikach, jego historia i legenda o diable Rokicie
Zamek w Karpnikach
Karpniki (przez wieki częściej po niemiecku: Fischbach) to nieduża wieś w województwie dolnośląskim, w powiecie jeleniogórskim. Istniejący tutaj zamek zbudowano w XIV wieku, prawdopodobnie z inicjatywy rycerza Czirna. Zamek ten początkowo był nieregularnym budynkiem mieszkalnym, posiadającym narożną cylindryczną wieżę. W roku 1438, sprzedał go niejaki Cuncze von Predel, a nabywcą został rycerz Cuncze Beeler von Rychenbach. Nowy właściciel szybko jednak zmienił zdanie i kilka lat później jego dobra, stały się własnością Hansa Schoffa-Gotschego, kanclerza księstwa świdnicko-jaworskiego.
Budowlę powiększył w roku 1475 Kacper Schoff-Gotsch. Posiadała ona wówczas wieżę oraz dwa budynki mieszkalne, które połączone były murami, co stworzyło wspaniały dziedziniec. Całość znajdowała się na otoczonej fosą sztucznej wyspie.
W 1580 roku, Adam Schoff Gotsch sprzedał Karpniki wraz z zamkiem Melchiorowi Friedrichowi baronowi von Kanitz und Talewitz. Ten właściciel rozpoczął całkowitą przebudowę zamku w stylu renesansowym i choć w 1593 zamek ucierpiał od uderzenia pioruna, prace budowlane dość szybko ukończono. Podczas przebudowy budynku zamkowego, wzniesiono jego nowe skrzydła, a także odnowiono wieżę, fosę otoczono murami i zmodernizowano wszystkie wnętrza. Zakończenie wspomnianych prac remontowych przypadło na rok 1603, o czym świadczy data wyryta na jednym z portali.
W okresie wojny trzydziestoletniej zmarł Christoph Friedrich von Kanitz und Talewitz, który majątek zapisał żonie Lucretti. Wdowa po nim oddała posiadłość córce Elizabeth Christiane baronowej Schonaich Carolath Beuthen, a po jej zgonie Karpniki otrzymała przyrodnia jej siostra Anna Elizabeth.
Kolejni właściciele zamku
W roku 1679 sprzedała Anna dobra karpnickie Balthazarowi Leopoldowi von Hayn. Natomiast w 1725 roku, ów Baltazar przekazał Karpniki i zamek Franzowi Wilhelmowi von Schaffgotsch. Po bezdzietnej śmierci Franza w roku 1774, majątek stał się własnością skarbu państwa, a trzy lata później krzeszowskiego klasztoru cystersów. W 1784 roku, pałac karpnicki odkupił od klasztoru baron Friedrich Wilhelm von Reden auf Hameln und Bennigsen, by po trzech latach odsprzedać go pruskiemu ministrowi do spraw Śląska, którym był wtedy Karol Georg Heinrich hrabia von Hoym. Nie wiadomo z jakich przyczyn, w roku 1789 nowym właścicielem wsi został Kaspar Konrad baron von Zedlitz.
Od jego wuja w 1822 kupił zamek dla siebie oraz żony Marianny książę Wilhelm von Hohenzollern, brat króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III i bardzo szybko zlecił jego przebudowę w stylu neogotyckim. Projekt prac przygotował wybitny niemiecki architekt Friedrich August Stuler. Zmiany rozpoczęto od założenia romantycznego ogrodu w stylu angielskim. Zbudowano w nim budowle, takie jak Chata Marianny, cieplarnia i szwajcarski domek.
Legenda o diable Rokicie
W południowej części ogrodu stanął pomnik Archanioła Michała. Podobno w tym zamku mieszkał niegdyś biedny diabeł Rokita, a pomnik ten pobudowany głównie po to, aby odstraszał on piekielnego gościa. Mówi o tym opisana niżej legenda.
Kaspar Konrad jako właściciel zamku w Karpnikach, sprowadzał sobie różne kochanki i metresy, aby z nimi miło spędzić swój czas. Jednak gdy zaprosił on do swojego domu znaną w okolicy drogą kurtyzanę Ivet, ta chciała być sprytniejsza od Kaspra. Znając się na czarach, przywołała diabła Rokitę, który miał jej wskazać gdzie Kasper Konrad trzyma worki ze złotem. Mieli się oni razem zrabowanym skarbem podzielić, by szybko wziąć stamtąd nogi za pas.
Gdy diabeł wykrył gdzie znajduje się majątek Kaspra, chytra Ivet uciekła z worami pełnymi złota, nie dzieląc się z Rokitą zrabowanym majątkiem. Jednak diabeł Rokita nie mogąc zdzierżyć takiej straty i upokorzenia, wkrótce zaczął straszyć swoim przeraźliwym rykiem nie tylko właścicieli zamku, ale też przybyłych do niego gości. Wiązał koronki tańczącym na balu kobietom, rozsznurowywał buty panom, a muzykantom wlewał na siłę do ust mocne wino. Stukał łańcuchami, pukał do okien, a przede wszystkim pokazywał się tańczącym parom w swojej prawdziwej postaci.
Zamkowe precjoza
W czasach, kiedy Karpniki należały do niemieckiej rodziny panującej, zgromadzono tu wiele pamiątek. Nawet zorganizowano w zamku niewielkie muzeum, jedynie udostępniając je wybranej publiczności. Prezentowano w nim wyroby rzemiosła artystycznego, rzeźby, zbiory klejnotów, dawną broń, a nawet stare witraże. Na pierwszym piętrze północnego skrzydła znajdowała się biblioteka z bogatymi zbiorami rękopiśmiennymi.
W pałacu tętniło życie towarzyskie. Gościły w nim takie osobistości jak członkowie niemiecką rodziny królewskiej, wielkie księżne rosyjskie Olgę i Aleksandrę Teodorownę, wielkiego księcia Mikołaja (późniejszego cara), a także ród Radziwiłłów, księcia Wołkońskiego oraz Klaudynę z Działyńskich Potocką. Z okazji tych próżnych wizyt organizowano bale, koncerty muzyczne i przedstawienia teatralne.
Kolekcje sztuki podczas wojny i przyszłość zamku
Podczas drugiej wojny światowej znajdowała się na terenie karpnickiego zamku, składnica muzealna stworzona przez Gunthera Grundmanna, w której umieszczono zbiory zrabowane w państwach, które okupowały wojska niemieckie. Tutaj także umieścił swoją kolekcję różnych dzieł artystycznych, książę Ludwig von Hessen und bei Rhein.
Obecnie zamek ponownie jest własnością prywatną, a jego nowi właściciele chcą uruchomić tu hotel z salami konferencyjnymi.
Zamek w Karpnikach (c) SuperPolonia.info / Agnieszka Gałka Walkiewicz
Na zdjęciu: zamek w Karpnikach. Foto: Jacek Halicki / cc by-sa 3.0
