Na prestiżowej Liście Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO są norweskie miejscowości: Rjukan i Notodden. Rjukan leży w dolinie, gdzie światło słoneczne przez kilka zimowych miesięcy nie dociera, stało się głośne, gdy zimą 2013 roku zainstalowano tam systemu ruchomych luster odbijających światło
Rjukan
Rjukan jest położone u stóp najwyższego wzniesienia Telemarku – Gaustatoppen. Okolica słynie z bystrych wód i licznych wodospadów, co przekłada się na ogromny potencjał hydroenergetyczny. Na początku XX wieku Sam Eyde, przedsiębiorca-wizjoner wybudował tam elektrownię wykorzystującą naturę do pozyskiwania energii. Powstał także pierwszy na świecie zakład produkcji nawozów sztucznych. Technologię oparto na pozyskiwaniu azotu z powietrza, co wymaga znacznej ilości energii – dlatego wśród głównych inwestycji znalazły się dwie elektrownie wodne. Oprócz infrastruktury energetycznej stworzono system transportu, łączący Rjukan z Notodden.
Z uwagi na komplikacje terenowe, na jeziorze Tinnsjä uruchomiono regularną linię żeglugową, obsługiwaną przez promy kolejowe. Ponieważ Rjukan leży w tak głębokiej dolinie, że zimą nie docierają do niej promienie słoneczne, zbudowano kolejkę górską, dzięki której mieszkańcy mogli choć przez krótki czas cieszyć się słońcem. Powstał także pomysł instalacji zwierciadeł, które miały skierować promienie słoneczne na rynek. Projekt ten zrealizowano dokładnie 100 lat później, w 2013 roku.
Trochę historii
Zespół Rjukan-Notodden, to także unikalny przykład wkomponowania infrastruktury przemysłowej w otaczający krajobraz. Warto dodać, że przy jednej z elektrowni – Vemork – przed drugą wojną światową zbudowano zakład produkujący tzw. ciężką wodę, którą Niemcy, po zajęciu Norwegii, zamierzali zastosować do budowy bomby atomowej. Z tego powodu zakład w Vemork stał się areną „bitwy o ciężką wodę” z udziałem brytyjskich i norweskich sił specjalnych oraz alianckiego lotnictwa.
A może na narty?
Dzięki wpisowi na listę UNESCO, Rjukan wyrasta na czołową atrakcję turystyczną południowej Norwegii. Oprócz zabytków związanych z historią przemysłu, elektrowni Vemork, historii zmagań o ciężką wodę czy górskich wędrówek w masywie Gaustatoppen i na przedpolu płaskowyżu Hardangervidda, okolice Rjukan słyną również jako doskonałe tereny narciarskie, z jedną z najdłużej utrzymujących się pokryw śnieżnych w Norwegii.
