Kim był Jerzy Gruszka, który w środku australijskiej Pustyni Gibsona w 1961 roku odkrył jezioro, które wkrótce nazwano jego imieniem

Czterdzieści kilka lat temu nazwisko Jerzego Gruszki znalazło się na czołówkach australijskich gazet oraz w radiowych i telewizyjnych informacjach. Ten Polak urodzony w 1930 r. w Suwałkach, który w 1961 roku był pułkownikiem wojska australijskiego, na terenie Pustyni Gibsona nieoczekiwanie odkrył… słodkowodne jezioro. Ten fakt w liście do Jerzego Dobrostańskiego opisał tak:

„Lecieliśmy na wysokości 500 stóp ponad terenem do jednego z punktów, na którym miałem przeprowadzić pomiar wysokości. W pewnym momencie w odległości kilku mil zauważyłem grupę dużych drzew. Poprosiłem pilota, Darcy Nowella, aby skierował się w tamtym kierunku. Wkrótce ukazał się ciekawy widok. Nad ziemią unosiła się jakby niebieska mgła. Widziałem wiele podobnych zjawisk podczas mych lotów, lecz nigdy w kolorze niebieskim! I to mnie naprawdę zdziwiło. Nawet nie mogłem się łudzić, by mogło to być odbicie wody. Bo skąd woda, jeśli w ostatnich 12 miesiącach obszar ten miał poniżej jednego cala opadów atmosferycznych?

Uwierzyłem swym oczom dopiero wtedy, gdy zobaczyłem kilkanaście czarnych łabędzi płynących spokojnie po tej niebieskiej powierzchni, dziesiątki kaczek i innego wodnego ptactwa, które zrywało się przestraszone hałasem helikoptera.

Krążyliśmy dość długo, nim znaleźliśmy miejsce do lądowania, bo samo jezioro jak i brzegi porosłe są wysokimi drzewami. Nie miałem czasu na dokładne zbadanie tej oazy, ponieważ zbliżał się wieczór, a miałem jeszcze ponad sto mil lotu. Spróbowałem wodę, która jest doskonała, czysta jak kryształ i słodka.

Wielkość jeziora wynosi mniej więcej pół mili szerokości i trzy czwarte mili długości. Głębokość na środku około 5 stóp. Dla zorientowania podaję ci również położenie geograficzne: długość 125 stopni 30’, szerokość 25 stopni 30’.”

Jerzy Gruszka po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu wojsk sowieckich, został deportowany wraz z rodziną w głąb Związku Radzieckiego, w okolice Archangielska. Po amnestii w 1941 r. został przeniesiony do Uzbekistanu, a później do Kirgistanu. W 1942 dotarł do  Persji (obecnie Iran), gdzie pozostał do 1945. Po zakończeniu wojny przenoszono go do kolejnych obozów dla uchodźców, w styczniu 1950 r. wyemigrował do Australii. Pięć lat później wstąpił do Korpusu Topograficzno-Kartograficznego (Royal Australian Survey Corps) armii australijskiej, w której ukończył Wojskową Szkołę Kartograficzną. Dosłużył się stopnia pułkownika.

Po zakończeniu służby wojskowej działał aktywnie wśród Polonii australijskiej. Został odznaczony Medalem Orderu Australii oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej przyznanym przez prezydenta Lecha Wałęsę w 1993 roku. Zmarł 20 sierpnia 1994 r. w Adelaide.

Na zdjęciu: Jerzy Gruszka, foto: Przegląd Australijski