Znajdująca się na środku Bałtyku, należąca do Szwecji wyspa Gotlandia, jest jedną z turystycznych destynacji również Polaków. Mało kto jednak wie, że na cmentarzu wojennym pochowano tu Polaków
Cmentarz znajduje się w miejscowości Lärbro. W latach 1939-1942 wybudowano tam szpital wojskowy, który w chwili oddania do użytku był największym (500 łóżek) i najbardziej nowocześnie wyposażonym szpitalem Szwecji.
Podczas wojny z krajów bałtyckich na Gotlandię docierali łodziami uchodźcy. Pod koniec 1944 roku było tu niemal 10 tys. ludzi. Głównie z Łotwy i Estonii, ale też m.in. z Polski. Lokowano ich w szybko przygotowywanych ośrodkach, a chorzy i ranni trafiali do szpitala w Visby i do szpitala wojskowego w Lärbro.
Zaraz po wojnie, w czerwcu 1945 r. szpital w Lärbro miał być zamknięty. Zapadła jednak decyzja, że przybędą tu chorzy z wyzwolonych obozów koncentracyjnych w Bergen-Belsen i w Oświęcimiu. 25 lipca na Gotlandię dotarł statek Prins Carl z 151. osobami (dwie osoby były już martwe). Niedawni jeńcy obozów znajdowali się w fatalnym stanie zdrowotnym. Niedożywienie, wycieńczenie, gruźlica i inne choroby. Na Gotlandię docierały też potem mniejsze grupy, w sumie niemal pół tysiąca ludzi. Dodajmy, że cała Szwecja pod koniec wojny i zaraz po niej przyjęła ok. 200 tys. uchodźców.
45 osób z niemal pięciuset, jakie dotarły do szpitala w Lärbro, nie udało się uratować. 44 z nich w 1945 i 1946 roku pochowano na tutejszym cmentarzu. Wśród zmarłych byli mieszkańcy Czechosłowacji, Jugosławii, Grecji i Włoch (w tym 9. osób pochodzenia żydowskiego), jednak najwięcej było Polaków. Obecnie na cmentarzu jest kamienna tablica, z napisem po szwedzku i polsku:
PAMIĘCI POLAKÓW WIĘŹNIÓW NIEMIECKICH OBOZÓW KONCENTRACYJNYCH PRZYWIEZIONYCH W 1945 R. NA GOTLANDIĘ DZIĘKI AKCJI SZWEDZKIEGO CZERWONEGO KRZYŻA ZMARŁYCH W LATACH 1945-1946 W MIEJSCOWYM SZPITALU Z CHORÓB I WYCIEŃCZENIA RZĄD RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
SPOŁECZNOŚĆ POLSKA W KRÓLESTWIE SZWECJI
LÄRBRO, 2005
Na cmentarzu znajdują się czarne, drewniane krzyże z małymi, żółtymi, miedzianymi tabliczkami. Na każdej jest nazwisko, data urodzenia i zgonu. Chyba wszyscy, to młodzi mężczyźni, mający w chwili śmierci ok. 20 lat.
Tekst: Super Polonia, na podstawie: Anna Packalén Parkman / strefa.se
Na zdjęciu: plaża na Gotlandii
Zobacz też:
> Krótkie ciekawostki historyczne
